Veel vrouwen, en sommige mannen, krijgen last van grillige pigmentvlekken in het gezicht: melasma. Ik zet voor je op een rij hoe je melasma onderscheidt van andere pigmentvlekken, wat de triggers zijn en hoe je die voorkomt. En natuurlijk vertel ik je welke skincare kan helpen, als je toch last krijgt van melasma of ‘zwangerschapsmasker’.
Zo herken je melasma
Heb je last van vaag omrande en grillig gevormde, meestal symmetrische, pigmentvlekken in je gezicht? En zitten ze vooral op je voorhoofd, jukbeenderen en je bovenlip? Dan heb je waarschijnlijk last van melasma.
Wat is melasma? Donkere en lichtere vlekken
Vaak gaat het om vlekken en vlekjes die donkerder zijn dan de eigen huidskleur. Maar ze kunnen ook juist lichter zijn. Wist je trouwens dat melasma méér voorkomt bij mensen met een getinte of donkere huidskleur? Melasma zie je dus bij mensen over de hele wereld. Dit soort pigmentvlekken noemen we ook wel ‘zwangerschapsmasker’ omdat ze vooral – maar niet alleen! – voorkomen bij zwangere vrouwen. Hoe dat komt? Ik leg het je graag uit.
Wat zijn de oorzaken van melasma?
Waarom krijgen sommige mensen wel melasma en anderen niet? Heel eerlijk: de precieze oorzaak van melasma is helaas niet bekend. Waarschijnlijk speelt erfelijke aanleg een rol. Wat we wel zeker weten, is dat bij melasma de aanmaak van pigment (de kleurstof melanine) in de gezichtshuid ontregeld is.
Ook is zeker dat melasma duidelijke triggers heeft: zaken die de pigmentontregeling ‘aan’ zetten bij mensen die hiervoor gevoelig zijn. Onderzoek heeft laten zien dat ongeveer 56 van de 100 zwangere vrouwen last krijgen van melasma. Vergelijkbare cijfers zie je bij vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken (de Diane-35 is berucht). En ook dames die menopauzale hormoontherapie krijgen, hebben er vaker last van. Je raadt het waarschijnlijk al: een van de triggers van melasma bestaat uit: hormonen.
Zo ontstaat melasma in de huid: ontregelde aanmaak van pigment
> Alle pigment in je huid bestaat uit de kleurstof melanine. Zowel je huidskleur als je sproetjes en moedervlekken.
> Je huid maakt die melanine zelf; dat doen de pigmentcellen (melanocyten) diep in de opperhuid.
> Melanocyten gaan ‘aan’ door zonlicht. Handig, want melanine vangt een deel van de uv-stralen op en helpt zo je huid te beschermen.
> Als melanine gelijkmatig aangemaakt wordt, is je huidskleur egaal.
> De aanmaak kan ook verstoord raken. Groepjes melanocyten maken dan extra of juist minder melanine aan.
> Gebeurt dat vooral in je gezicht (voorhoofd, jukbeenderen, bovenlip) dan heet dat melasma.
In mijn blog zo werken behandelingen tegen pigmentvlekjes ga ik dieper in op hoe je huid pigment aanmaakt.
Trigger voor melasma: hormonen
De hormonen oestrogeen en progesteron zorgen er tijdens de zwangerschap voor dat bestaande pigmentvlekjes en sproetjes donkerder worden. Ontstaan er daarnaast ook nieuwe, grillige vlekken – vooral op je voorhoofd, jukbeenderen en bovenlip? Dan is er sprake van melasma. Vandaar de geuzennaam ‘zwangerschapsmasker’.
Tegelijk zien we melasma ook bij mannen. Dit is wel zeldzaam (5 tot 10 procent van de melasmapatiënten) maar ... hoe kan dat dan? Nou, melasma bij mannen komt door een andere, minder bekende maar superbelangrijkere trigger (dé boosdoener van melasma buiten hormonen om), namelijk zonlicht.
Trigger 1 voor melasma: zonlicht
Natuurlijk zijn het de uv-stralen in zonlicht die (weer!) de boosdoener zijn. Uv A en B beschadigen de huid. Naast de alom bekende huidveroudering die daardoor ontstaat, kunnen uv-stralen dus ook de pigmentvorming in je huid ontregelen en zorgen voor melasma.
Trigger 2 voor melasma: schade
Beschadiging van de huid is op zichzelf trouwens ook een trigger. Sommige vrouwen krijgen pigmentvlekken door het waxen van hun bovenlip. Bij anderen wordt melasma getriggerd door irriterende stoffen in cosmetica.
Trigger 3 voor melasma: bepaalde medicijnen
Verder kunnen bepaalde medicijnen melasma triggeren, zoals sommige antidepressiva en sommige antimalariamiddelen. Deze zogeheten fotogevoelige medicijnen maken de pigmentcellen in je huid gevoeliger voor zonlicht; wie daar aanleg voor heeft, krijgt dan pigmentvlekken in het gezicht.
Trigger 4 voor melasma: warmte
De zon draagt op nog een manier bij aan melasma trouwens: er zijn sterke aanwijzingen dat ook warmte melasma veroorzaakt. Het gaat dan wel om pittige warmte. Denk aan in de auto zitten op een snikhete dag, naar de sauna en heel lokale warmte van lasers. Misschien vraag je je nu af hoe het zit met de lasers die ik in mijn Skincare Centres gebruik bij de behandeling van pigmentvlekjes. Terecht! Kom ik zo op terug.
Ik wil je eerst vertellen dat je melasma deels kunt voorkomen en behandelen. Daarvoor moet je wel iets weten over de verschillende soorten. Want de ene melasma is de andere niet – en de verschillen bepalen wat (niet) helpt tegen melasma.
Soorten melasma: oppervlakkige of diepe pigmentvlekken
Eigenlijk zijn er twee soorten melasma: een oppervlakkige en een dieperliggende vorm. Bij oppervlakkig melasma zit het pigment alleen in de opperhuid, het buitenste laagje van je huid. Dit verschijnt vaak als een bruine kleur en is redelijk te behandelen. De dieper gelegen vorm is een stuk hardnekkiger; dit melasma verschijnt als een grijsblauwe kleur. (Lees ook mijn eerdere blog over verschillende soorten pigmentvlekken.)
Oppervlakkige melasma kun je zelf aanpakken, eventueel met hulp van een (erkend) huidtherapeut. Wil je iets doen aan diepergelegen of heel ernstige melasma, dan raad ik je aan advies te vragen aan een (huid)arts.
Wat kun je zelf doen aan melasma?
Aangezien de precieze oorzaak van melasma niet bekend is, kunnen we die helaas ook niet aanpakken. Toch zijn er mogelijkheden. Heb je last van melasma (gehad)? Dan kun je zelf veel doen om te voorkomen dat je pigmentvlekken terugkomen of, als je ze al hebt, verergering tegengaan. Daarnaast kun je met cosmetica en medicatie de donkere of lichte vlekken verminderen.
Melasma voorkomen: smeren, smeren, smeren tegen de zon
Het lijkt wel een short-video die op repeat staat in al mijn blogs, en toch ga ik het nog een keer zeggen: zorg voor goede zonbescherming! Dat is de beste manier om je huid te beschermen tegen (verergering van) melasma. En natuurlijk tegen huidveroudering en huidkanker, vandaar de herhaling … Neem je je bescherming tegen uv-stralen niet serieus, dan is elke andere behandeling tegen pigmentvlekjes dweilen met de kraan open. Gebruik dus het liefst elke dag, zomer en winter, een zonnebrandcrème met een voldoende hoge SPF die zowel beschermt tegen uv A als uv B, zoals mijn Suncare SPF 30.Smeer daarnaast ook huidverzorgingsproducten met ingrediënten die bewezen werken om pigmentvlekken wat lichter te maken.
Deze skincare-ingrediënten maken pigmentvlekken lichter
Er zijn gelukkig best wat ingrediënten voor skincare die bewezen werken tegen pigmentvlekjes, zoals bij melasma. Dat zijn – hou je vast - vitamine C, niacinamide, zoethoutwortelextract, glycolzuur, vitamine A, en azelaïnezuur. Hieronder lees je er meer over.
Mits er genoeg van in zit
Maar voordat je naar de kassa gaat met je skincareproduct: check even de ingrediëntenlijst. Helaas bevatten heel veel huidproducten te weinig van de werkzame stoffen om daadwerkelijk iets te doen tegen pigmentvlekjes … Om echt te werken, moeten de stoffen staan in het eerste deel van de ingrediëntenlijst (bovenaan de lijst staan namelijk de stoffen waarvan er het meest in zit).
Wat trouwens niet in onderstaande ingrediëntenlijstje staat, maar wat je wellicht wel tegenkomt, is kojinezuur. Dit helpt wel tegen pigmentvlekjes specifiek veroorzaakt door melasma (en niet tegen andere pigmentvlekjes!). Maar kojinezuur is erg instabiel, waardoor het haast niet bruikbaar is als ingrediënt voor cosmetica. En de stabielere varianten van de stof zijn helaas weer minder effectief.
Cosmetische ingrediënten die helpen tegen melasma
> Vitamine C - Vitamine C is om veel redenen een fijn ingrediënt in je huidverzorging. Eén daarvan is dat deze helpt bij ontregelde pigmentaanmaak. Mits de concentratie hoog genoeg is: 4 procent of meer. Ik gebruik in mijn Moisturizers 5 procent Vitamine C. En ik versterk de werking door te combineren met vitamine E.
> Niacinamide - Niacinamide is waardevol voor de huid met pigmentvlekken omdat die oppervlakkige verkleuringen helpt minder zichtbaar te maken. Bovendien blijkt uit onderzoek dat niacinamide specifiek kan helpen bij melasma ofwel zwangerschapsmasker. Ik gebruik hoge concentraties (4 en 5%) in mijn Moisturizers, maar ook mijn Toners, Body Cream én alle Suncare bevatten niacinamide.
> Zoethoutwortel - Zoethoutwortelextract helpt de onrustige, gevoelige huid te kalmeren. Daarnaast kan zouthoutwortel oppervlakkige pigmentvlekken lichter maken. Op ingrediëntenlijstjes staat het vermeld als ‘dipotassium glycyrrhizate’. Ik gebruik zoethoutwortel in mijn Toners, Moisturizers en Exfoliant.
> Glycolzuur – Exfoliëren helpt dode huidcellen te verwijderen. Dat doet het ingrediënt glycolzuur. Als de concentratie hoog genoeg is, maakt dit ingrediënt ook oppervlakkige pigmentvlekken minder zichtbaar. Mijn Exfoliant bevat 8% en is geschikt voor elke dag. Er zijn ook peelings met hogere concentraties, maar die kunnen je pigmentatie ook verergeren … vraag hierover dus altijd advies aan een erkende huidtherapeut of arts!
> Vitamine A-zuur - Vitamine A-zuur werkt anti-verouderend. En ook dit ingrediënt maak oppervlakkige pigmentvlekken minder zichtbaar. Een heel milde vorm van vitamine A koos ik voor mijn Serum.
> Azelaïnezuur - Azelaïnezuur werkt onder meer kalmerend. En het kan oppervlakkige pigmentvlekjes lichter maken. Op de ingrediëntenlijsten staat azelaïnezuur vermeld als ‘Potassium Azeloyl Diglycinate’. Ik gebruik dit ingrediënt in mijn Azelaic Acid Serum.
Hoge doses vitamine A- en azelaïnezuur
Is huidverzorging met goede, hoog geconcentreerde skincare producten voor jou niet voldoende om je met melasma te helpen? Overleg dan met je (huid)arts. Mogelijk kunnen medicijnen of crèmes op recept helpen.
Ik schrijf zelf soms een combinatie voor van twee crèmes: één voor de avond met een hoge concentratie vitamine A-zuur (tretinoïne). En één voor de ochtend met een hoge concentratie azelaïnezuur. Dat deze crèmes alleen op recept verkrijgbaar zijn, is omdat niet alle huidtypes de hoge concentraties verdragen – je arts kan je hierover adviseren.
Gouden oude: hydroquinon standaard behandeling bij melasma
Hydroquinon is zo’n beetje de ‘gouden standaard’ voor de behandeling van ernstige melasma. Vaak wordt dit middel (in 2 of 4 %) gecombineerd in één crème met corticosteroïde en tretinoïne (een vorm van vitamine A-zuur). Hydroquinon werkt zo goed omdat het de aanmaak van pigment onderdrukt. Een nadeel is dat het middel flinke irritatie kan opwekken. En je mag het niet gebruiken als je zwanger bent.
Nieuwer medicijn tegen melasma: tranexamine
Een nieuwer middel is tranexamine, in de vorm van crème of tabletten. Oorspronkelijk was dit een middel voor het verbeteren van bloedstolling. Maar tranexamine doet meer, zo blijkt: het vermindert ook melasma, waarschijnlijk door de aanmaak van pigment te remmen. De tabletten werken daarbij het best. Voor behandeling van melasma krijg je trouwens wel een zes keer lagere dosis dan als je het krijgt om bloedstolling te bevorderen. Maar tranexaminezuur is niet voor iedereen of alle situaties geschikt. Raadpleeg daarom altijd een arts.
Dit kun je doen tegen melasma
> Bescherm je huid tegen uv stralen met een goede zonnebrandcrème.
> Kies voor skincare met ingrediënten die je huid in conditie houden en pigmentvlekjes verminderen.
> Voor de huid met ernstige melasma kunnen crèmes met hoge concentraties vitamine A en Azelaïnezuur helpen. Vraag hierover advies aan je arts: deze krijg je alleen op recept.
> Ook crèmes met hydroquinon kunnen helpen (al dan niet gecombineerd met corticosteroïde en tretinoïne). Ook deze krijg je alleen op recept omdat hydroquinon flink kan irriteren.
Pas op met laserbehandelingen. Laserbehandelingen tegen gewone pigmentvlekjes zijn niet geschikt omdat ze de huid opwarmen: dit kan melasma juist verergeren. Speciale lasers voor de huid met melasma zijn in ontwikkeling.Doe onze online Huidanalyse voor een advies op maat.
Laserbehandeling bij melasma?
Als je online zoekt naar laserbehandeling voor pigmentvlekken, krijg je een woud aan resultaten. Logisch: mits uitgevoerd door een deskundige kan een laserbehandeling helpen tegen gewone pigmentvlekjes die ontstaan door zon of veroudering. Ik bied zelf ook laserbehandelingen aan tegen gewone pigmentvlekken, met een OPL-laser. Alleen: laserbehandelingen tegen gewone pigmentvlekjes zijn niet geschikt voor melasma.
Dat heeft een paar redenen. Allereerst heeft laseren geen zin als de trigger nog niet is weggenomen. Zo komt melasma ontstaan door zwangerschap, gewoon terug zo lang hormonen nog een rol spelen. Maar veel belangrijker nog: lasers geven warmte af en één van de triggers van melasma is … warmte! Grote kans dus dat de reguliere laserbehandeling voor pigmentvlekjes je melasma verergeren.
Nieuwe ontwikkelingen: fraxel-laser en CO2 laser
De ontwikkelingen gaan wel snel en het lijkt erop dat er nieuwe lasertechnieken aankomen waarmee je wel melasma kunt behandelen zonder dat de laser zelf de trigger wordt. Zoals CO2- en fraxel-lasers. Die verdelen de lichtpulsen op een andere manier over de huid(lagen) waardoor de nadelen van gewone lasers afnemen, en ze melanine toch aanpakken. Natuurlijk houd ik dat scherp in de gaten.
Belangrijkste: zonbescherming
Voor nu is het voor jou het belangrijkste dat je je beschermt tegen de schadelijke effecten van de zon. Als je daarmee begint, pak je niet alleen de trigger van melasma aan, maar voorkom je meteen een enorme berg aan andere huidproblemen.
Twijfel je of jij melasma hebt, of heb je vragen over wat je kunt doen? Laat het me gerust weten.
